AANZUREN
Verlagen van de pH en verlagen van de tijdelijke hardheid
Wat doet deze techniek?
Door toevoeging van zuren wordt de pH van het water verlaagd. Ook zal een verlaging van de pH ervoor zorgen dat bicarbonaten in het water gedeeltelijk of volledig omgezet worden in CO2. Bicarbonaten bepalen de tijdelijke hardheid van het water en door toevoeging van zuren zal de tijdelijke hardheid van het water dalen. De blijvende of totale hardheid, bepaald door het gehalte calcium en magnesium in het water, blijft ongewijzigd bij verandering van pH.
Hoe werkt deze techniek?
De pH van water is afhankelijk van het soort water en kan verlaagd worden door het toevoegen van een zuur of door toevoegen van een combinatie van zuren. Hoeveel zuur er nodig is om een bepaalde pH van het water te bereiken wordt bepaald door meerdere factoren. Enerzijds bepaalt de chemische samenstelling van het water wat het bufferend vermogen van het water is. Wanneer water een groot bufferend vermogen heeft is er relatief veel zuur of zurenmengsel nodig om de pH van het water te laten dalen. Water met een groot bufferend vermogen bevat typisch veel opgeloste zouten, heeft hogere bicarbonaatgehaltes (tijdelijke hardheid) en vaak is ook de totale of blijvende hardheid relatief hoog. Water met een laag bufferend vermogen zal bij toevoeging van kleine hoeveelheden zuur zeer sterk dalen in pH. Anderzijds bepaalt ook het soort zuur of de samenstelling van het zurenmengsel hoe sterk de pH van het water zal dalen. Elk zuur heeft een bepaalde sterkte, ook wel uitgedrukt als de pKa-waarde van het zuur. Hoe sterker het zuur of hoe lager de pKa-waarde van een zuur, hoe groter het vermogen van het zuur om de pH van het water te laten dalen. Zo is bijvoorbeeld azijnzuur een relatief zwak zuur als je het vergelijkt t.o.v. bijvoorbeeld mierenzuur. Dat wil zeggen dat je van azijnzuur meer zal moeten toevoegen dan van mierenzuur om de pH van een bepaald water te laten dalen tot een gewenste pH. Naast de veel gebruikte organische zuren zoals azijnzuur, mierenzuur, propionzuur, citroenzuur,… die vaak ook de ingrediënten vormen van commercieel verkochte zurenmengsels, worden soms ook anorganische zuren ingezet om de pH te verlagen. Typisch zijn anorganische zuren zoals zwavelzuur of salpeterzuur sterke zuren en zijn bij gevolg de hoeveelheden nodig om de pH van water te laten dalen veel kleiner.
Aanzuren van water wordt voornamelijk toegepast in de veehouderij, meer bepaald bij varkens en pluimvee. Door toevoeging van zuren aan het drinkwater van deze dieren zal de pH van het water verlagen. Drinkwater met een lage pH (3,8 - 4,2) sluit beter aan bij de pH van de maag en zal ervoor zorgen dat de spijsvertering van deze dieren beter functioneert. Voornamelijk bij jonge dieren zoals bij kuikens en biggen zal aangezuurd drinkwater minder kans geven op spijsverteringsproblemen waardoor minder diarree voorkomt. Dit effect kan enerzijds verklaard worden door het verlagen van de tijdelijke hardheid of bicarbonaatgehalte van het water. Bicarbonaat, of ook wel eens maagzout genoemd, is in bepaalde waterbronnen in relatief hoge concentraties aanwezig en zal het maagzuur deels neutraliseren. Wanneer zeker jonge dieren water drinken met hoge bicarbonaatgehaltes zal hun maag minder optimaal werken waardoor voeder niet goed
verteerd wordt en er dus makkelijker problemen zoals diarree voorkomen. Wanneer van dit drinkwater de pH verlaagt wordt door toevoeging van zuren zal het aanwezige bicarbonaat omgezet worden in CO2. In de grafiek stelt de blauwe lijn bicarbonaat voor en de oranje lijn CO2. Wanneer de pH van het water daalt (door toevoeging van zuren) is er steeds minder bicarbonaat en steeds meer CO2 aanwezig in het water. Bij een pH van 4 of lager is er geen bicarbonaat meer aanwezig.
Praktisch wordt op de drinkwaterleiding een doseerpomp geïnstalleerd die het gewenste zuur of zurenmengsel aan de gevraagde dosering toevoegt aan het water. Voor varkens en pluimvee wordt algemeen gestreefd naar een pH van ongeveer 4 (3,8 – 4,2). Om te weten wat voor jouw water de juiste dosering is van een bepaald zuur of zurenmengels is het belangrijk om dit bij eerste gebruik correct te meten. Telkens als je van watersoort verandert, maar ook als je van zurenmengsel of soort zuur verandert is het belangrijk om opnieuw de juiste dosering te bepalen.
Hoe deze techniek onderhouden?
Controleer regelmatig het correct werken van de doseerpomp door de pH van het behandelde water te meten met behulp van een pH meter of pH strip. Veel voorkomende problemen zijn lucht in de aanzuigleiding van de doseerpomp of een vat zuur dat bijna leeg is en niet tijdig vervangen wordt. Let er ook op dat je de pH meter regelmatig kalibreert zodat de pH correct gemeten wordt. Voor pH strips is een correcte bewaring van belang om correcte resultaten te bekomen.
Waar op letten bij toepassen van deze techniek?
De zuren die gebruikt worden voor aanzuren van water zijn corrosieve producten die ernstige brandwonden en blijvende letsels kunnen veroorzaken. Het is daarom belangrijk om bij het hanteren van deze producten steeds de gepaste beschermingsmiddelen te dragen. Een overal met lange mouwen, zuurbestendige handschoenen en een beschermbril of spatscherm zijn geen overbodige luxe. Zorg ook dat deze producten veilig afgeschermd staan zodat kinderen en huisdieren geen toegang hebben tot deze producten.
Zoals reeds aangegeven is elke waterbron en elk zurenmengsel anders, daarom moet bij elke wijziging van waterbron of bij wijziging van het gebruikte zurenmengsel de juiste dosering opnieuw bepaald worden. Zo voorkom je dat het water teveel of te weinig wordt aangezuurd. 
Wanneer water aangezuurd wordt is het steeds belangrijk om te controleren of het aanzuren compatibel is met de andere toegepaste waterbehandelingen. Zo kunnen er giftige stoffen gevormd worden als zuren gecombineerd worden met bepaalde vormen van chemische ontsmetting. Zo zal bijvoorbeeld aanzuren in combinatie met natriumhypochloriet/javel bij lage pH leiden tot de vorming van giftige chloorgassen. Het is dus belangrijk om na te gaan of de gebruikte ontsmetting mag gecombineerd worden met aanzuren. Wanneer medicatie toegediend wordt via drinkwater, wordt best gecontroleerd bij welke pH de medicatie best opgelost wordt. Bepaalde medicatie lost niet op bij lage pH en dan is het noodzakelijk om het aanzuren tijdelijk te onderbreken. Ook wanneer andere additieven of vaccins via drinkwater worden toegediend is het belangrijk om te verifiëren of het aanzuren geen problemen kan opleveren en kan het nodig zijn om het aanzuren tijdelijk te onderbreken.
Wanneer water voor meerdere toepassingen wordt gebruikt is het belangrijk na te gaan of het nodig is om het water voor alle toepassingen aan te zuren. Voor varkens en kippen, zeker voor jonge dieren, is het zeker nuttig, maar bij rundvee wordt aanzuren omwille van de penswerking afgeraden. Ook voor andere toepassingen naast drinkwater is het meestal niet nodig om water aan te zuren.
Bij sommige waterbronnen kan bij gebruik van zuren slijmvorming in de leidingen optreden. Dit is mogelijks het gevolg van bepaalde schimmels en gisten die groeien in zure omstandigheden. In dat geval is het aan te raden om het aanzuren steeds te combineren met een correcte ontsmetting, bijvoorbeeld d.m.v. peroxide om dit probleem te voorkomen.
